Zes nieuwe megapompen in Afsluitdijk

Iedere pomp is bijna 12 meter hoog, heeft een doorsnede van 4,60 meter en weegt 90 ton. De pompen kunnen het water 3,4 meter omhoog pompen. Samen kunnen de zes pompen op vol vermogen maar liefst 275.000 liter water per seconde uit het IJsselmeer afvoeren. Ter vergelijking: deze pompen vullen een Olympisch wedstrijdzwembad in 9 seconden! Dankzij dit indrukwekkende pompvermogen kan het gemaal zelfs bij extreme weersomstandigheden voldoende overtollig water de Waddenzee in pompen.

Uitdagende hijsoperatie

Vanwege de beperkte ruimte op de Afsluitdijk en de omvang van de pompen was het inhijsen een uitdagende operatie. Het hijsen van zo’n grote pomp kan alleen als het niet te hard waait. Bovendien is het precisiewerk om de pompen op de juiste positie te hijsen, zodat deze gelijk vastgezet kunnen worden in het betonwerk van het gemaal. Hier was slechts 8 millimeter speling voor!

De pompen, die in Spanje zijn gebouwd, zijn per schip aangevoerd naar de Robbenplaat bij de Afsluitdijk. Voor dit transport was groot materieel nodig, omdat de pompen bijna twee keer zo hoog zijn als een gemiddeld huis. Voor het laden, overzetten en lossen, moesten de pompen een paar keer gekanteld worden door hijskranen. Om de pompen vanaf Robbenplaat te vervoeren naar de twee pompgroepen, is een drijvende kraan gebruikt en een op afstand bestuurbaar platform op wielen.

Extreme weersomstandigheden

Naar verwachting hoeven de pompen de eerste jaren na oplevering alleen bij extreme weersomstandigheden te worden ingezet. Bijvoorbeeld, zoals in januari 2024: toen kwam extreem veel water via de rivieren ons land binnen. Op een gegeven moment raakt de grond helemaal verzadigd en zitten IJsselmeer, overige meren, rivieren en beken waarin we zoetwater opslaan helemaal vol.

Rijkswaterstaat houdt zoveel water vast als kan, zodat we dit kunnen gebruiken bij droogte. Maar er zit een maximum aan de hoeveelheid water die er kan worden opgeslagen. Het water moet dan worden afgevoerd naar zee om overstromingen te voorkomen.

Spuien als het kan, pompen als het moet

Met de nieuwe pompen is Nederland voorbereid op de toekomst. Nu zijn er alleen spuisluizen in de Afsluitdijk, maar vanwege de stijgende zeespiegel en extremer weer moeten we in de toekomst steeds vaker water afvoeren door te pompen. Dan komt dit nieuwe gemaal in actie. Zo wordt voorkomen dat het waterpeil in het IJsselmeer te hoog wordt.

Bij spuien wordt gebruik gemaakt van het natuurlijk verval. Natuurlijk verval betekent dat het water aan één kant lager staat. Zodra de spuisluis wordt geopend, stroomt het water naar de kant met het lagere peil. Peter Jansen, waterbouwkundig adviseur bij Rijkswaterstaat, legt uit: “Bij eb voeren we het overtollige water van het IJsselmeer via de spuisluizen af naar de Waddenzee. Maar door de stijging van de zeespiegel wordt het natuurlijk verval tussen IJsselmeer en Waddenzee kleiner en kunnen we minder spuien.” Daarnaast kan het nieuwe gemaal ook water afvoeren als harde wind het water opstuwt aan de Waddenzeekant.

Naast de stijging van de zeespiegel, neemt de aanvoer van water uit rivieren en omliggende gebieden naar het IJsselmeer ook toe. Jansen: “Met de pompen lopen we vooruit op de muziek. Ons motto is: spuien als het kan, pompen als het moet.”

Duurzaam

Ook duurzaamheid stond hoog op de eisenlijst voor het ontwerp van het gemaal. Bij de inzet van de pompen kan er geen energie worden opgewekt. Er is juist veel energie nodig voor het pompen. Daarom is gekeken hoe het energieverbruik is te beperken. Jansen: “Door verstandige inzet van de pompen kunnen we het energieverbruik optimaliseren. Bovendien levert een nieuw te bouwen zonnepanelenpark in de buurt alle benodigde energie.”

Daarnaast is het gemaal visvriendelijk. De bladen van de pomp en de wanden van de pompbehuizing zijn zo ontworpen dat vissen die in de pomp belanden, veilig via de pompen kunnen meezwemmen naar de andere kant van de Afsluitdijk. Het ontwerp is zo gemaakt dat ze nergens vast kunnen komen te zitten. Ze gaan gewoon mee met de stroming. “Met deze pompen kunnen we vissen levend overzetten”, vertelt Jansen trots.

Bron: www.gwwtotaal.nl