Herbestrating van het Binnenhof: Haagse historie herverteld

Auteur: Nicole Beaujean, N.B. tekst & advies, www.enbee.nl

We zijn te gast bij het Rijksvastgoedbedrijf, waar coördinerend, kwaliteitsborgend architect Joost Harteveld (Rijksvastgoedbedrijf) en landschapsarchitect David Kloet (Karres en Brands) ons meenemen in de plannen voor herbestrating en herinrichting van de buitenruimten op en rond het Binnenhof.

Joost Harteveld: “Waar in andere landen politieke centra vaak afgesloten zijn voor publiek, blijft het Binnenhof een openbare ruimte waar Nederlanders dagelijks kunnen wandelen en zo de bestuurders van ons land tegen het lijf kunnen lopen, maar ook de geschiedenis kunnen beleven. De bakstenen bestrating speelt hierin een belangrijke rol als verbindend element, dat zowel de openbaarheid als de historische context versterkt.

De bestrating van het Binnenhof kent door de eeuwen heen vele gedaanten. Oorspronkelijk was het een verharde ondergrond, die met zand werd bestrooid bij feestelijkheden en bijeenkomsten. Pas in de jaren vijftig van de 20e eeuw werd het Opperhof bestraat met bakstenen zoals het er tot voor kort uitzag, gelegd in een kenmerkend ruitpatroon, afgezoomd met banden van Zweeds graniet. De stenen hebben een uitzonderlijke kwaliteit en zijn nog steeds in goede staat.”

Baksteen als verhalenvertellers

Deze straatbakstenen, inmiddels meer dan 70 jaar oud, worden voor de renovatie hergebruikt. Dit is niet alleen een duurzame keuze, maar ook bedoeld om de historische gelaagdheid van het Binnenhof te respecteren. De ontwerpers hebben ervoor gekozen de stenen opnieuw te verwerken, in een vernieuwd ontwerpplan dat de historische indeling van het Binnenhof verbeeldt.

Landschapsarchitect David Kloet: “Het ontwerp draait om hergebruik, maar biedt via de bestrating ook een mooie gelegenheid voor storytelling. Het nieuwe bestratingspatroon voert subtiel terug naar het Binnenhof in de periode vanaf 1229. Toen het Binnenhof nog bewoond werd had het Voorhof, het plein aan de voorzijde van de Ridderzaal, een formele functie. Op het Achterhof lagen moestuinen, groentetuinen een kaatsbaan en zelfs een bierbrouwerij en was daarmee meer praktisch ingedeeld.

Elk patroon refereert aan het specifieke historische gebruik van het plein: groentetuin, opslagplaats of ceremoniële ruimte. Deze aanpak zorgt ervoor dat de bestrating niet alleen functioneel is, maar ook het verleden voelbaar maakt.”

Duurzaam toekomstbestendig

Met een focus op circulariteit wordt minstens 90% van de straatbakstenen hergebruikt. Dit past binnen de bredere ambitie om het Binnenhof niet alleen te vernieuwen, maar ook duurzaam toekomstbestendig te maken. De bakstenen worden zorgvuldig gereinigd en opnieuw gelegd.

Het plein wordt toegankelijker gemaakt door niveauverschillen af te vlakken, zodat bezoekers – van rolstoelgebruikers tot schoolklassen – zich comfortabel door het gebied kunnen bewegen. Tegelijkertijd blijft de bestrating stevig genoeg om zware voertuigen te dragen, zoals brandweerwagens en bijzonder vervoer.

Grachtenstructuur

Naast baksteen speelt groen een grote rol in de nieuwe inrichting van het Binnenhof. David Kloet: “Op strategische plekken worden groene zones toegevoegd. Zo wordt rondom de bestaande boom (een Zilverlinde) een vergroeningsplan uitgevoerd, met beplanting die refereert aan de vroegere Gravinnentuin. Dit geeft niet alleen een knipoog naar de middeleeuwse oorsprong, maar versterkt ook de biodiversiteit en sfeer van de plek.”

Een andere, ingrijpende toevoeging aan de renovatieplannen is het terugbrengen van de oorspronkelijke grachtenstructuur. De gracht vormde een natuurlijke scheiding tussen het Binnenhof en de stad, een soort overgangszone. De drie nieuwe bruggen over de gracht brengen die schil terug. De gracht staat in verbinding met de Hofvijver.

Kademuren van baksteen

“De nieuwe kademuren van de gracht worden trouwens ook gemaakt van baksteen,” aldus Kloet. “Die leggen we iets schuin, zodat er meer licht invalt. Al deze bakstenen leggen we in kopsverband, met diepliggende voegen. Het wordt dus een nieuwe, moderne kademuur, maar wel met een historisch motief, passend bij de overige kademuren langs de Hofvijver.

Daarachter brengen we een krattensysteem aan waarmee water uit de Hofvijver kan worden opgezogen en hier voor plantengroei gaat zorgen. Die vergroening maakt niet alleen dat mensen die straks in het souterrain werken tegen een prettige groene muur aankijken, maar zal ook de biodiversiteit van het gebied vergroten.”

Binnenhof – Rondom Grafelijke Zalen

• Bakstenen: Voor het Binnenhof wordt gebruik gemaakt van de bestaande genuanceerde baksteenklinkers in waalformaat, die lijken op de Oud-Hollandse mix.
• Graniet: De Zweeds granieten keien worden hergebruikt. Deze hebben een formaat van ongeveer 160 x 250 mm.

Kademuur Hofgracht

• Rollaag: Uitgevoerd in rood genuanceerde baksteenklinkers in dikformaat, gelegd in een Patijnverband met drieklezoor.
• Kademuur: Gerealiseerd met zandgeel genuanceerde baksteenklinkers in dikformaat, eveneens in Patijnverband.

Nieuwe patronen, oude verhalen

De renovatie van het Binnenhof laat zien hoe een degelijk en oer-Hollands materiaal als baksteen kan fungeren als brug tussen verleden en toekomst. Het hergebruik van de stenen, in nieuwe patronen die oude verhalen vertellen, illustreert hoe eeuwenoud erfgoed kan worden geïntegreerd in een duurzame en functionele inrichting.

Het Binnenhof is daarmee meer dan een renovatieproject. Het is een ode aan de veelzijdigheid van baksteen, de kracht van historische gelaagdheid en de waarde van duurzaamheid.

Bron: www.gwwtotaal.nl