TenneT bouwt bij Tilburg aan nieuw 380 kV hoogspanningsstation

“We staan voor de grootste verbouwing van onze energie-infrastructuur aller tijden”, vertelt Harriët. “Het elektriciteitsnet in ons land is vol. Simpelweg omdat we met z’n allen steeds meer elektriciteit verbruiken, omdat we versneld van kolen en gas af willen. En dus is uitbreiding van de capaciteit hard nodig. Noord-Brabant was één van de eerste regio’s in Nederland waar we te maken kregen met zogenaamde netcongestie, ofwel een vol elektriciteitsnet. Je kunt dit goed vergelijken met een file op de snelweg. Als er teveel auto’s tegelijkertijd de weg op willen, ontstaat er al snel een file. Ons huidige stroomnet is destijds gebouwd voor eenrichtingsverkeer; van de elektriciteitscentrales naar de eindgebruikers. Vandaag de dag wordt er echter ook veel stroom terug geleverd door bijvoorbeeld wind- en zonneparken. In feite moet de oude weg met éénrichtingsverkeer geschikt worden gemaakt voor tweerichtingsverkeer. Wat ook meespeelt, is dat energie van wind en zon grilliger is; we hebben veel meer te maken met pieken en dalen. We willen meer duurzame stroom opwekken en gebruiken, maar worden nu dus tegengehouden door de beperkingen van het huidige elektriciteitsnet. Bij TenneT werken we daarom hard om onze ‘elektriciteitssnelweg’ dusdanig robuust te maken dat die de vraag en aanbod van elektriciteit in de komende decennia aankan. De grote uitdaging hierbij is dat we de infrastructuur aanpassen terwijl het licht moet blijven branden.”

25.000 kilometer hoogspanningsverbindingen

Als we voortborduren op de vergelijking die Harriët maakt met de snelweg, dan is TenneT als netbeheerder verantwoordelijk voor de snelwegen; het landelijke hoogspanningsnet van 380, 220, 150 en 110 kilovolt. Dit is zo’n 25.000 kilometer aan hoogspanningsverbindingen in Nederland, maar ook deels in Duitsland. TenneT transporteert elektriciteit vanaf de bron (waaronder kern-, kolen- en gascentrales, zonnepanelen, windparken) via die snelwegen naar de provinciale- en dorpswegen van de regionale netbeheerders; de midden-en laagspanningsnetten. Met behulp van transformatoren wordt de hoogspanning in elektriciteitsstations omgezet naar een lagere spanning die de regionale netbeheerderstransporteren naar huishoudens en bedrijven. Harriët: “Heel simpel gezegd, wij zorgen dat elektriciteit altijd en overal beschikbaar is met een leveringszekerheid van meer dan 99,99%.”

Tilburg als stukje van de energiepuzzel

Tot zover de taak van TenneT en de noodzaak van nieuwe hoogspanningsstations in Nederland. Maar welke rol speelt het nieuwe 380.000 volt (380 kV) station bij Tilburg in dit hele verhaal? Roel: “Tilburg is als het ware een stukje in de energiepuzzel van Noord-Brabant en Nederland. Het is ten eerste nodig om huidige en toekomstige knelpunten in de elektriciteitslevering in Noord-Brabant te voorkomen. Ten tweede wordt dit het eindstation van een nieuwe 380 kV-verbinding tussen Borssele en het landelijke hoogspanningsnetwerk. De verbinding bij Borssele, Zuid-West 380kV, transporteert stroom van de productielocaties in Zeeland, België en op zee naar dit nieuwe hoogspanningsstation. Het hoogspanningsstation ten noorden van Tilburg biedt straks dan ook ruimte om de nieuwe verbinding aan te sluiten op de landelijke 380 kV-ring. Dat is niet het enige, ook wordt het hoogspanningsstation Tilburg via een transformator gekoppeld aan het 150 kV elektriciteitsnetwerk. Dit gebeurt via ondergrondse kabels. Zo komt er op het onderliggende 150 kV elektriciteitsnetwerk ruimte, waardoor urgente problemen in de energievoorziening kunnen worden voorkomen.”

Wat er aan vooraf ging

Aan de bouw van het nieuwe hoogspanningsstation gaat een lang en zorgvuldig traject vooraf. Opdrachtgevers zijn de ministeries van Economische Zaken en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. “Daarnaast zijn er heel veel regionale en lokale partijen en instanties betrokken, denk aan provincie Noord-Brabant, gemeente Tilburg, Waterschap De Dommel, Natuurmonumenten, Huis ter Heide, maar ook bedrijven, grondeigenaren en omwonenden”, aldus Roel. “Het is een enorm en complex project waar veel stakeholders bij betrokken zijn. Een locatie is dus zeker geen kwestie van ‘natte vingerwerk’ maar een proces van zorgvuldig onderzoek, overleg en afstemming. Gemiddeld duurt dit zo’n acht jaar. In dit geval is de procedure in 2017 gestart en konden we vorig jaar starten met de voorbereiding van de bouw. Uiteindelijk is gekozen voor de locatie ten noorden van de waterberging bij Tilburg omdat dit nabij het huidige hoogspanningsnet ligt, wat het uiteindelijk de meest logische keuze maakt.” 

35 voetbalvelden

Om een beeld te geven van de omvang van het project: het totale werkterrein beslaat zo’n 35 hectare. Hiervan is circa 6,5 hectare (13 voetbalvelden) bestemd voor het hoogspanningsstation zelf, of zoals Roel het noemt ‘de grote groepenkast’ waar de stroom verdeeld wordt naar de diverse gebruikers. “Op deze 6,5 hectare bouwen we 3 transformatoren en 1 reserveveld voor een vierde transformator. Daarnaast komen er nieuwe vakwerkmasten om het station aan te sluiten op de bestaande 380 kV-verbinding. Ook komen er ondergrondse 150 kV-kabels vanaf het nieuwe station naar het bestaande 150 kV-station Tilburg-Noord. Zo kunnen we het 380 kV-net koppelen met het 150 kV-net.” De bouw van het station is in handen van Samenwerking Croonwolter&dros-Mobilis. Strukton Wegen & Beton heeft het gehele terrein van 35 hectare bouwrijp gemaakt en heeft de huidige waterberging aangepast en deels verplaatst. “En we hebben de ingenieurs van Antea Group ingeschakeld voor het gehele voortraject van onder meer ontwerp verplaatsen waterberging, (bodem)onderzoeken, analyses en planvorming. De onderlinge samenwerking verloopt heel goed. Dat is prettig, want zo krijg je ook het meest efficiënte projectresultaat wat goed is voor alle partijen.”

Waterberging verplaatst

Dat de locatie bij de waterberging logisch was gezien de nabijheid van het bestaande hoogspanningsnet, maakt het niet per definitie de meest eenvoudige. Sterker nog, het station komt gedeeltelijk op de plek waar nu de waterberging van de waterzuiveringsinstallatie van Waterschap de Dommel ligt. En dus moest er ook een plan komen om deze waterberging te verplaatsten vóór de start van de bouw. Roel: “Ja, het verplaatsen van een waterberging vraagt de nodige expertise. Het heeft ook een behoorlijke impact. In goed overleg met onder meer het waterschap, gemeente Tilburg en Natuurmomenten is Antea Group gekomen tot een ontwerp rekening houdend met bestaande structuren en landschappelijke elementen. In 2025 zal de waterberging conform dit plan deels verplaatst zijn naar de west- en oostzijde van de N261.”

Verbetering van het landschap

“Onze hoogspanningsstations hebben impact op het landschap, daarom compenseren we bomenkap altijd, en als het even kan doen we er nog een schep bovenop”, vertelt Harriët. “Zo ook bij Tilburg. Qua natuur is dit een bijzonder project. Samen met onder meer de gemeente Tilburg, Natuurmomenten en Provincie Noord-Brabant werken we aan een verbindingszone tussen mens en dier. Dit betreft een recropassage, een combinatie tussen een ecopassage en fietstunnel. Deze verbindt Huis ter Heide en de Brand. De passage is onder meer bedoeld voor de boomkikker, ree en kamsalamander. Ook is er veel gedaan aan de dassen en vleermuizen die er leven. Om deze dieren zo min mogelijk te hinderen, is onder meer een kunstburcht ten noorden van het station aangelegd. Voor de vleermuizen hebben we een migratieroute gemaakt. Er moesten namelijk een aantal bomen gekapt worden. Op termijn komen hier nieuwe bomen voor terug, maar we moesten wel iets bedenken om de vleermuizen een handje te helpen. De bomen die straks herplant worden, hebben we nu tijdelijk in big bags geplaatst zodat we ze makkelijk kunnen verplaatsen. Voor de bouw moesten een aantal bomen gekapt worden. Dit moment hebben we samen met Natuurmomenten aangegrepen om het landschap een opener karakter te geven, zodat bepaalde beschermde diersoorten daar weer baat bij hebben. Kijken we specifiek naar de bouwwerkzaamheden zelf, dan passen we trillingsarme heimethoden toe in plaats van boren. Tijdens de bouw is de verlichting ook gericht op het terrein en niet op het bos. Ook passen we zichtwerende materialen en bouwdoeken toe om mogelijke verstoring van de dieren te voorkomen. Al met al denken we samen met betrokken natuur- en milieuorganisatie tot in detail na hoe we natuur kunnen versterken.”

Tijdspad

Het afgelopen jaar is hard gewerkt om de grond bouwrijp te maken en wordt er hard gewerkt om de waterberging te verplaatsen. Op dit moment wordt het hoogspanningsstation Tilburg zelf gebouwd. Als alles volgens planning verloopt, zal in het najaar van 2026 het nieuwe 380 kV hoogspanningsstation in gebruik genomen worden. Wil je weten hoe het er nu mee staat, kijk dan op de virtuele projectatlas Zuid West 380 kV Oost op de website van TenneT. Deze projectatlas laat in vogelvlucht de huidige en nieuwe situatie zien.    

Bron: www.gww-bouw.nl